Het Joodse en gemengde karakter in de tweede eeuw

Voor een beter begrip van de groei van de kerk, zie Rodney Stark, The Rise of Christianity (1997). De doorgaande relatie met het Jodendom wordt aan de orde gesteld door Daniel Boyarin in Border Lines (2004). De context van de Joodse oorlogen wordt gegeven door Aberbach en Aberbach in The Roman-Jewish Wars and Hebrew Cultural Nationalism (2000). Het gaat niet alleen om Joods-christelijke sekten, zoals die in de werken van Justinus Martyr benoemd worden, maar ook om het Joodse karakter van de gemengde beweging zoals dat bijvoorbeeld in de Pseudo-Clementijnse literatuur of de Didascalia naar voren komt. In hoeverre was het tweede-eeuwse Christendom een derde weg, een nieuw 'ras' (Ad Diognetum) geworden tussen Joden en niet-Joden?

Canonvorming

De zogenaamde 'apostolische (kerk)vaders' zijn van essentieel belang voor het begrip van de kerk langs de weg tussen Rome en Antiochië, met de vele toespelingen op de geschriften van de latere canon (in de uitstekende vertaling van Maxwell Staniforth of in de tweetalige Grieks-Engelse editie van Michael Holmes). Het standaardwerk blijft van de hand van Bruce Metzger (1997). Belangrijk hierbij is dat de vorming van de Christelijke canon vooral werd ingegeven door het conflict met de christelijke gnostiek en de Marcionieten in de tweede eeuw (zoals bestreden door Irenaeus, Tertullianus, of bestudeerd door Clemens en Origenes). Kun je stellen dat er over de canon van het Nieuwe Testament rond het jaar 200 in grote lijnen overeenstemming bestond van Carthago tot Rome en van Alexandrië tot Antiochië? Hoe moet je dan de alternatieve literatuur wegen (de apocriefe evangeliën, Diatessaron, afwijzing van Paulus in de Pseudo-Clementijnen)?

Ontwikkeling van de christelijke gnostiek

Voor een moderne inleiding tot de Gnostiek, zie Nicola Denzey Lewis, Introduction to Gnosticism: Ancient Voices, Christian Worlds (2012) en April D. DeConick, Secret Religion (2016). Gerard Luttikhuizen (2018) biedt een vertaling van de evangeliën van Thomas, Maria Magdalena en Judas. Mijn proefschrift over het evangelie van Filippus is online beschikbaar. Wie de geschriften bestudeert ziet dat deze gnostici zich afzetten tegen een grotere Christelijke beweging die zij als te Joods ervaart. Op grond waarvan is de indruk onder het publiek ontstaan (onder meer verwoord in de Da Vinci Code van Dan Brown) dat deze tweede- en derde-eeuwse evangeliën een meer originele versie van het verhaal van Jezus zouden zijn geweest? Anderzijds: kun je in deze beweging iets herkennen van de voortdurende impact van Jezus (tezamen met de radicale elementen in Paulus' brief aan de Galaten en de mystieke elementen in de het evangelie van Johannes), met name in hun strijd tegen de groeiende formalisering van hiërarchische structuren en conservatieve regels binnen het zich uitkristalliserende Christendom?

Evaluatie

Vertellers en Vertalers is deels feit en deels fictie. Hoe is het lezen van het NT als een literair corpus met een eigen verhaal je bevallen? Kunnen de fictieve elementen (zowel in de bijbelboeken als in de verbeelding hier) een bijdrage leveren aan je vermogen je in te leven in de levens van de vertellers en vertalers?

Kijk eens naar de suggesties voor en reacties van geïnteresseerden en geloofsgroepen op deze website. Welke input en inspiratie geeft dat voor jouw werk als theoloog? Helpt een narratieve benadering om de historisch-kritische bijbelwetenschap te verbinden met de ervaringen van lezers toen en nu?

Zie jij mogelijkheden om met dit materiaal meer te doen in jouw werk als theoloog? Deel eventueel je ideeën met anderen in de reacties hieronder, of laat weten in welk vervolgproject je interesse hebt.

Hoe vind je deze suggesties?

Met jullie scores en reacties kijken we voor welke suggesties verbeterd moeten worden. Heb je daar concrete ideeën over, stuur dan een e-mail.

Rating: 0 sterren
0 stemmen

Deel gedachten met elkaar

Deel je gedachten met een reactie hieronder. Wees vriendelijk, constructief en respectvol in je reactie op anderen. Plaats reacties hieronder dan ook onder je eigen naam. Wil je liever vertrouwelijk iets aan ons melden of je reactie laten verwijderen, stuur ons dan een e-mail.

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.

Reactie plaatsen